س 1440: در حسینیهها و مساجد بیشتر مناطق بهخصوص روستاها مراسم شبیهخوانی (1) به اعتبار اینکه از سنتهای قدیمی است برگزار میشود که گاهی اثر مثبتی در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمی دارند؟
ج: اگر مراسم شبيهخوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضيات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولی در عين حال بهتر است که به جای آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسينی و مرثيه خوانی بر پا شود.
س 1441: استفاده از طبل و سنج و شیپور و همچنین زنجیرهایی که دارای تیغ هستند در مجالس و دستههای عزاداری چه حکمی دارد؟
ج: اگر استفاده از زنجيرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و يا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد، جايز نيست ولی استفاده از شيپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.
س 1442: در بعضی از مساجد در ایام عزاداری از عَلَمهای(2) متعددی استفاده میشود که دارای تزئینات زیاد و گرانبهایی است و گاهی موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آنها میگردد و در برنامههای تبلیغی خلل ایجاد میکند و حتّی با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعی در این رابطه چیست؟
ج: اگر قرار دادن آنها در مسجد با شئونات عرفی مسجد منافات داشته باشد و يا برای نمازگزاران مزاحمت ايجاد کند، اشکال دارد.
س 1443: اگر شخصی عَلَمی را برای عزاداری سیدالشهدا(علیهالسلام) نذر کرده باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خودداری کنند؟
ج: اين نذر، متولّی حسينيه و هيأت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمیکند.
س 1444: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا(علیهالسلام) با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟
ج: فینفسه اشکال ندارد ولی نبايد اين امور جزء دين شمرده شوند.
س 1445: اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا اینکه عدم شرکت او باعث دوری از اهل بیت(علیهمالسلام) میشود؟
ج: بديهی است که نمازِ واجب، مقدم بر فضيلت شرکت در مجالس عزاداری اهلبيت(عليهمالسلام) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداری امام حسين(عليهالسلام) جايز نيست، ولی شرکت در عزاداری بهگونهای که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبات مؤکد است.
س 1446: در بعضی از هیأتهای مذهبی مصیبتهایی خوانده میشود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال میشود، پاسخ میدهند که اهل بیت(علیهمالسلام) اینگونه به ما فهماندهاند و یا ما را راهنمایی کردهاند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفتههای علما نمیباشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف میشود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟
ج: نقل مطالب بهصورت مزبور بدون اينکه مستند به روايتی باشد و يا در تاريخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بيان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکليف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرايط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
س 1448: نظر شریف حضرتعالی نسبت به ادامه حرکت دستههای عزاداری در شبهای محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و نی چیست؟
ج: به راه انداختن دستههای عزاداری برای سيدالشهدا و اصحاب او(عليهمالسلام) و شرکت در امثال اين مراسم امر بسيار پسنديده ومطلوبی است و از بزرگترين اعمالی است که انسان را به خداوند نزديک میکند، ولی بايد از هر عملی که باعث اذيّت ديگران میشود و يا فینفسه از نظر شرعی حرام است، پرهيز کرد.
س 1449: استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آنها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
ج: اين گونه اعمال که موجب وهن مذهب میشوند جايز نيست.
ج: اگر با رضايت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.
ج: شرکت زنان در دستههای سينه زنی و زنجير زنی شايسته نيست.
س 1456: اگر قمه زدن در عزاداری ائمه(علیهمالسلام) موجب مرگ شخص شود، آیا این عمل خودکشی محسوب میشود؟
ج: اين کار فینفسه اشکال ندارد.
س 1459: آیا خواندن زن در مجالس عزاداری با علم او به اینکه مردان نامحرم صدای او را میشوند جایز است؟
ج: اگر خوف مفسده باشد بايد از آن اجتناب شود.
س 1461: آیا قمه زدن بهطور مخفی حلال است یا اینکه فتوای شریف حضرت عالی عمومیت دارد؟
س 1462: معیار شرعی ضرر اعم از جسمی یا روحی چیست؟
ج: معيار، ضرری است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.
س 1463: زنجیرزدن به بدن همانگونه که بعضی از مسلمانان انجام میدهند، چه حکمی دارد؟
س. آیا میشود «اضافهخرج» مراسم فاطمیه را در محرم خرج کرد؟
ج. اگر نذر خاص نشده باشد که در مراسم فاطمیه مصرف شود و یا خلاف نظر اهدا کنندگان نباشد، اشکال ندارد.
س: آیا می توان از اموال بیت المال برای مراسم عزاداری استفاده کرد؟
س. آیا سیاه پوش کردن مسجد و پوشیدن لباس مشکی در مراسم عزاداری کراهت دارد؟
س. آیا مالیدن گِل به سر و صورت در ایام عزاداری اشکال دارد؟
ج. در صورتی که مفسده ای نداشته باشد، فی نفسه اشکال ندارد.
س. برهنه شدن در سینه زنی به شرط اینکه نامحرم نباشد اشکال دارد؟
ج. شایسته است عزاداری به شیوه مرسوم و سنتی ـ که با لباس انجام می گرفته ـ برگزار گردد.
س. آیا لطمه زدن به بدن در عزاداری ها جایز است؟
س. هروله کردن و گفتن ذکر ائمه بصورت تند و پشت سر هم (شور) جایز است؟
ج. اگر موجب وهن مذهب یا مراسم عزاداری معصومین «علیهم السلام» نباشد فی نفسه اشکال ندارد
س. آیا استفاده از برخی از الفاظ مانند من سگ حسینم در عزاداری اشکال دارد؟
س. خرید و فروش در روزهای تاسوعا و عاشورا چه حکمی دارد؟
ج. اگر در موقع لطمه زدن حقیقتاً بیاختیار بوده، اشکال ندارد.
ج. اشکالی ندارد، یاد شهدا، یاد ائمه(علیهم السلام) و یاد خدا محسوب می شود.
سینه زنی متعارف
س۱. آیا سینه زنی در مراسم عزاداری سالار شهیدان از مصادیق حزن محسوب می شود؟ و تا چه حدی جایز است؟
ج. اگر به نحو متعارف و به گونه ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
س۲. آیا برگزاری مراسمات عزاداری و سینه زنی برای علماء و شهداء ، جایز است؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد.
سینه زنی غیر متعارف
س۳. سینه زنی بر طبق سبک های جدید مثل رقص باله که امروزه در برخی مناطق رایج شده، چه حکمی دارد؟
ج. هرگونه عزاداری که در زمان حاضر باعث وهن مذهب شده و بهانه به دست دشمن بدهد، جایز نیست.
[رقص باله: در این سبک به جای سینه زدن با بلند کردن یک پا و بردن دستها به بالای سر و کوبیدن آنها به یکدیگر بدن خود را به حرکت در میآورند و بعد از یک قدم جلو رفتن هر دو نفر از آنها رو به روی هم قرار میگیرند و دستهای خود را درحالی که تا جلوی شکمهایشان پائین میآورند بار دیگر آنها را به هم میکوبند. این حرکت، در طول مدت باصطلاح عزاداری تکرار میشود و کسانی که این حرکت را انجام میدهند دایرهوار در صحنه میچرخند.]
[وهن دین و یا مذهب به معنای سبک جلوه دادن دین و مذهب در انظار عمومی دیگر ادیان و مذاهب است. بنابراین، اگر عمل مباح یا مستحبی به گونهای انجام شود که باعث بدبینی جامعه و مردم دیگر ادیان نسبت به دین و یا مذهب شود، حرام است و باید از آن اجتناب شود.]
س۴. سینه زنی محکم و چنگ زدن به صورت به طوری که منجر به سرخی و کبودی صورت و بدن شود، چه حکمی دارد؟
ج. مادامی که ضرر قابل توجه نداشته باشد، اشکال ندارد. اما نباید به گونهای باشد که موجب وهن مذهب شود.
س۵. در برخی مناطق در مراسم عزاداری افراد به جای سینه زدن و زنجیر زدن دو قلوه سنگ در دست گرفته با صدای نوحه خوان و صدای طبل و سِنج، آنها را به هم میزنند، حکم این نوع عزاداری چیست؟
ج: بهتر است مؤمنین مراعات شؤون عزاداری معصومین «علیهم السلام» بویژه سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین «علیه السلام» را بنمایند و لازم است عزاداری سالار شهیدان هرچه گرمتر و پرشورتر و به شیوه سنتی و با مضامین روشنگر و معرفت زا انجام گیرد.
برهنه شدن
س۶. آیا برهنه شدن در عزاداری از مصادیق وهن مذهب محسوب می شود؟
ج. مناسب است با لباس عزاداری انجام بگیرد.
شور زنی
س۷. سینه زنی به صورت تند و سریع (شور) که گاهی با حرکات شبیه رقص و حرکت شدید بدن (بالا و پایین پریدن) همراه است، چه حکمی دارد؟
ج. شایسته است مؤمنان از هر کاری که مناسب با مجالس عزاداری حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) نمی باشد، خودداری کنند و حرکات مذکور هم اگر موجب وهن مراسم عزاداری نشود، اشکال ندارد.
س۸. آیا گفتن اسم اهل بیت (علیهم السلام) بصورت تند و پشت سر هم در موقع سینه زنی و شور که معمولاً بصورت ناقص گفته می شود، جایز است؟ آیا نوعی بی احترامی به اهل بیت علیهم السلام محسوب می شود؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد، اما نباید به گونهای باشد که عرفا بی احترامی محسوب شود و تشخیص موضوع به عهدهی مکلف است.
س۹. اگر شخصی در مراسم عزاداری طوری سینه زنی کند که از خود بی خود شود و بی هوش شود، آیا این نوع عزاداری و سینه زنی، جایز است؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد. مگر اینکه در حال اختیار و عمدا کاری انجام دهد که برای بدن ضرر قابل توجه داشته باشد.
زنجیر زنی متعارف
س۱. مراسم زنجیر زنی که امروزه در عزاداری اهل بیت علیهم السلام رایج است، چه حکمی دارد؟
ج. اگر به نحو متعارف و به گونه ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
س۲. اگر زنجیر زدن در عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) باعث کبودی و مجروح شدن بدن و حتی جاری شدن خون شود، آیا شرعاً اشکال دارد؟
ج. مانعی ندارد. مگر اینکه موجب ضرر فاحش و قابل توجه بر بدن شود.
زنجیر زنی غیر متعارف
س۳. استفاده از زنجیرهایی که دارای تیغ و چاقوی کوچک هستند در مجالس عزاداری که منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون می شود، چه حکمی دارد؟
ج. اگر استفاده از زنجیرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد، جایز نیست.
س۴. برخی افراد موقع عزاداری و زنجیر زنی پشت پیراهن خود را می برند و یا سینه خود را باز می کنند و در خیابان و در حضور نامحرم عزاداری می کنند، آیا این نوع عزاداری جایز است؟